Hoge bloeddruk · Gezondheid en wetenschap (2024)

Wat is het?

Via de slagaders pompt je hart zuurstofrijk bloed naar de organen in je lichaam. Je bloed stroomt in je slagaders aan een bepaalde druk. Die druk noemen we de bloeddruk.

Je bloeddruk meten gebeurt ter hoogte van je bovenarm. De waarden van je bloeddruk worden uitgedrukt in millimeter kwikdruk (mmHg).

We maken een onderscheid tussen:

• de bovendruk (systolische bloeddruk):
  • Dat is de druk op het moment dat je hartspier samentrekt om het bloed in je slagaders te pompen.
• de onderdruk (diastolische bloeddruk):
  • Dat is de druk op het moment dat je hartspier ontspant en je hart zich vult met bloed.

Wanneer heb je een hoge bloeddruk?

Zijn de meetwaarden hoger bij je arts, en niet wanneer je je bloeddruk thuis neemt? Dan heb je waarschijnlijk last van wat we ‘wittejashypertensie’ noemen. Je bloeddrukwaarden stijgen dan door stress en angst voor de consultatie.

Oorzaken

In de meeste gevallen (95%) is er geen oorzaak.

Soms (in 5% van de gevallen) is hoge bloeddruk een gevolg van:

• een aandoening, bijv.:
  • slaapapneusyndroom;
  • een nieraandoening;
  • hormonale stoornissen.
• bepaalde geneesmiddelen.

Risico's

Een hoge bloeddruk is een van de voornaamste oorzaken van hart- en vaatziekten.

Als je bloeddruk te lang te hoog is, loop je meer risico op:

• een hartinfarct;
• een beroerte;
• dementie;
• hartfalen;
• vernauwde bloedvaten door slagaderverkalking;
• een verminderde werking van je nieren;
  
• aantasting van je zicht.

Hoe vaak komt het voor?

• Tot 1,5 op 10 jonge volwassenen heeft een te hoge bloeddruk zonder dat die het weet¹.

• Met het ouder worden stijgt je bloeddruk. Tussen de leeftijd van 35 en 64 jaar komt een hoge bloeddruk voor bij²:
  • ongeveer de helft van de mannen;
  • een derde van de vrouwen.

• 1 op 4 mensen heeft last van wittejashypertensie (zie hoger).

• Wereldwijd zijn 1,3 op 10 sterfgevallen bij volwassenen te wijten aan een te hoge bloeddruk³.

Hoe kan je het herkennen?

Een hoge bloeddruk veroorzaakt meestal geen klachten. Net daarom is het zo gevaarlijk:

• Het beschadigt je bloedvaten.
• De gevolgen ervan ondervind je pas na jaren.

Enkel bij een zeer ernstige stijging kan je klachten hebben, bijvoorbeeld:

• een bloedneus;
• hoofdpijn;
• beperkte inspanningscapaciteit;
• kortademigheid;
• vermindering van je zicht.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts stelt de diagnose van hoge bloeddruk door je bloeddruk op te volgen:

• op consultatie;
• door zelfmeting thuis.

Hij kan eventueel bijkomende onderzoeken (laten) uitvoeren.

Opvolging van je bloeddruk

Op consultatie

Je huisarts meet je bloeddruk altijd wanneer:

• je tussen 40 en 80 jaar oud bent, ongeacht waarvoor je op raadpleging komt;
• die vermoedt dat je migraine hebt;
• die je de pil voorschrijft;
• je zwanger bent en tijdens de opvolging van je zwangerschap;
• je een chronische aandoening hebt, zoals:
  • diabetes;
  • nierfalen;
  • hartfalen.
• je symptomen hebt die passen bij een hoge bloeddruk;
• die je onderzoekt in het kader van een sportkeuring;
• je bekend bent met een hoge bloeddruk.

Vermoedt je arts dat je een hoge bloeddruk hebt?

• Dan controleert die je bloeddruk een aantal keer vooraleer hij een behandeling start.
• Je artsvraagt je ook om eerst je bloeddruk thuis zelf te meten.

Zelfmeting thuis

Wijken je bloeddrukwaarden thuis erg af van de metingen op de raadpleging? Dan vraagt je arts je om gedurende 24 uur een bloeddrukmeter te dragen:

• Zo wordt je bloeddruk op vaste tijdstippen gemeten.
• Dat geeft een overzicht van je bloeddrukwaarden doorheen de dag, inclusief schommelingen overdag en ’s nachts.
• Heb je sterk verhoogde bloeddrukwaarden? Dan gaat je arts samen met jou na of er op die momenten een verband kan zijn met bijv.:
  • stress;
  • intensief sporten;
  • hartkloppingen.

Bijkomende onderzoeken

Je arts bevraagt je klachten uitgebreid en voert een grondig lichamelijk onderzoek uit.

Denkt die dat je hoge bloeddruk het gevolg is van een onderliggende aandoening? Dan plant je artsenkele bijkomende onderzoeken:

• een bloedafname;
• een urineonderzoek;
• een hartfilmpje (elektrocardiogram of ecg);
• een opname van je hartritme gedurende 24 uur;
• een foto van je nieren;
• regelmatige controle van het effect van de hoge bloeddruk op je organen, bijv.:
  • je nierfunctie;
  • je zicht.

Wat kan je zelf doen?

Denk je dat je een hoge bloeddruk hebt? Meet dan je bloeddruk thuis:

• Dat doe je het best met een bovenarmdrukmeter.
• Die is nauwkeuriger en betrouwbaarder dan een polsbloeddrukmeter.

Hoe meet je je bloeddruk?

• Meet je bloeddruk gedurende 7 opeenvolgende dagen, 4 keer per dag:
  • tweemaal kort na elkaar ’s ochtends tussen 6 en 9 uur;
  • tweemaal ’s avonds tussen 18 en 21 uur.

• Meet je bloeddruk:
  • al zittend;
  • met de band rond je ontblote bovenarm.

• Zorg ervoor dat je voor de meting ontspannen bent. Meet je bloeddruk dus beter niet:
  • na het opstaan;
  • onmiddellijk na de maaltijd;
  • na een inspanning;
  • wanneer je stress hebt.

• Noteer je waarden en vermeld eventuele bijzonderheden, bijv.:
  • Je hebt slecht geslapen.
  • Je bent kwaad geweest.
  • Je hebt een lange autorit achter de rug.
  • Je bent ziek geweest.

Gezonde levensstijl

Gezonde leefgewoonten zijn vaak voldoende om je bloeddruk te doen dalen:

• Stop met roken. Laat je eventueel begeleiden door een erkend tabakoloog.

• Vermijd lang stilzitten en beweeg voldoende.

• Let op je gewicht.
  • Heb je overgewicht of obesitas?
  • Dan kan een aantal kilo's vermageren je bloeddruk al doen dalen.

• Beperk je zoutgebruik:
  • Eet niet meer dan 5 tot 6 gram zout per dag (+/- een afgestreken koffielepel).
  • Het grootste deel van het zout dat je eet, is toegevoegd aan voedingsmiddelen. Etenswaren die heel wat zout bevatten, zijn bijvoorbeeld:
    • brood;
    • kaas;
    • vleeswaren;
    • kant-en-klare maaltijden;
    • hartige snacks.
  • Probeer zelf zo weinig mogelijk zout te gebruiken. Verse kruiden en specerijen zijn een goed alternatief.

• Wees matig met alcohol.

• Drink niet meer dan 4 koppen koffie of andere cafeïnehoudende dranken per dag.

• Met het DASH-dieet kan je je bloeddruk aanzienlijk verlagen.
  
  • Dit dieet is rijk aan:
    
    • groenten;
      
    • fruit;
      
    • volkoren granen;
      
    • noten en peulvruchten;
      
    • halfvolle en magere zuivel;
      
    • gevogelte;
      
    • vis.
      
  • Een diëtist kan je helpen om hiermee te starten.
    

• Verminder stress. Relaxatie en biofeedback kunnen hierbij helpen.

Wat kan je arts doen?

Wat is de streefbloeddruk voor welke personen?

Risico op hart- en vaatziekten

Risicofactoren

Naast een hoge bloeddruk kunnen andere aandoeningen of factoren je risico op hart- en vaatziekten verhogen, bijvoorbeeld:

• roken;
• een hart- en vaatziekte (gehad) hebben;
• hart- en vaatziekten in je familie:
  • je vader of broer die een hartinfarct heeft doorgemaakt op een leeftijd jonger dan 55 jaar;
  • je moeder of zus die een hartinfarct heeft doorgemaakt op een leeftijd jonger dan 65 jaar.
• diabetes;
• te hoge cholesterol;
• overgewicht en obesitas;
• weinig lichaamsbeweging en veel stilzitten;
• ongezonde voeding;
• verminderde nierwerking in een gevorderd stadium;
• zwaar alcoholgebruik (meer dan 6 eenheden per dag);
• reuma (reumatoïde artritis);
• hogere leeftijd;
• mannelijk geslacht.

Risicoprofiel en -score

Je huisarts kan op basis van de aanwezige risico’s een risicoprofiel opstellen.

• Dat doet die als je:
  • een man bent en ouder dan 40 jaar;
  • een vrouw bent en ouder dan 50 jaar.

• Dit profiel resulteert in een geschatte risicoscore volgens:
  • je geslacht;
  • je bloeddruk;
  • je cholesterolwaarden;
  • of je al dan niet rookt.

• Je arts vergelijkt die score met een risicotabel. Daarmee schat dieje risico op overlijden aan een hart- of vaatziekte, bijv. een hartinfact, binnen de 10 jaar. Dat risico is:
  • laag als die kans minder dan 1% bedraagt;
  • matig als die kans tussen 1 en 5% ligt;
  • hoog als die kans tussen 5 en 10% ligt;
  • sterk verhoogd als die kans gelijk of hoger is dan 10%. In deze groep zitten de personen met:
    • een hart- en vaatziekte, nu of in het verleden;
    • diabetes type 1 of type 2 in een gevorderd stadium;
    • een verminderde nierwerking in een gevorderd stadium;
    • een leeftijd ouder dan 85 jaar;
    • een familiale hypercholesterolemie (genetische vorm van sterk verhoogde cholesterolwaarden).

Behandeling

Wat is de behandeling voor welke bloeddrukwaarden?

Je arts schrijft medicatie voor om je bloeddruk onder controle te krijgen als:

• een gezondere levensstijlonvoldoende effect heeft op je bloeddruk;
• je bloeddruk erg hoog is;
• je een hoog risico loopt om te overlijden aan een hart- of vaatziekte.

Medicatie

De behandeling van een hoge bloeddruk is niet voor iedereen dezelfde. De keuze van medicatie hangt af van:

• je medische voorgeschiedenis;
• een eventuele andere aandoening, zoals:
  • een hart- of vaatziekte;
  • een nierziekte;
  • diabetes.
• bepaalde symptomen, zoals hartkloppingen.

Heb je een hoge bloeddruk zonder andere aandoeningen?

• Dan kiest je arts voor een vochtafdrijver in een lage dosis. De eerste keuze is thiazide.
• Je artskan eventueel een bloeddrukverlager toevoegen, zoals een:
  • bètablokker;
  • ACE-inhibitor;
  • sartaan;
  • calciumkanaalblokker.

De combinatie van geneesmiddelen in een lage dosis met een verschillende werking heeft een beter effect dan één geneesmiddel in een hoge dosis. Het is dus perfect mogelijk dat je arts meer dan een middel voorschrijft.

Controle

• Je arts meet regelmatig je bloeddruk.
  • Hij voert die controle uit tot de streefwaarde is bereikt en stabiel blijft.
  • Daarna volstaat een maandelijkse, driemaandelijkse of zelfs halfjaarlijkse controle.

• Eenmaal per jaar laat je arts een bloed- en urineonderzoek uitvoeren.

• Hij bepaalt je risico op hart- en vaatziekten.

Heb je naast een hoge bloeddruk ook andere aandoeningen, zoals diabetes en nieraandoeningen? Dan volgen de controles elkaar sneller op.

Meer weten?

• https://www.thuisarts.nl/hoge-bloeddruk
• https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-bloeddruk/hoge-bloeddruk?tab=1
• Over zoutbeperking: https://www.uzleuven.be/nl/voedingsetiketten-leren-lezen-bij-een-zoutarm-dieet
• Over rookstop: https://rookstop.vrgt.be/geregistreerde-tabakologen
• Over beweging:Beweging bij hoge bloeddruk of hypertensie | Gezond Leven
• Over DASH-dieet: https://www.gezondleven.be/themas/voeding/di%C3%ABten-en-voedingspatronen/betrouwbaar-en-gezond-dieet/dash-dieet

Bronnen

• https://www.ebpnet.be: Hypertensie
• Richtlijn Hypertensie (Domus Medica)
• https://www.bcfi.be
• EAL – hypertension (2015):https://www.andeal.org/topic.cfm?menu=5285&cat=5138
• PEN: cardiovascular disease – hypertension: https://www-pennutrition-com.gateway2.cdlh.be/KnowledgePathway.aspx?kpid=674&pqcatid=146&pqid=689
• DynaMed -hypertension:https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/condition/hypertension#WEIGHT_LOSS
• Dieetbehandelingsrichtlijn hypertensie (2018):https://www-dieetbehandelingsrichtlijnen-nl.odisee.e-bronnen.be/richtlijnen/22ZK_dieetbehandelplan.html#z1e698
  

¹ http://www.minerva-ebm.be/NL/Analysis/20346
² https://www.ebpnet.be/nl/pages/display.aspx?ebmid=ebm00067&rd=false
³ https://www.who.int/gho/ncd/risk_factors/blood_pressure_prevalence_text/en/